Τὸ NGC 281 εἶναι γνωστὸ καὶ σὰν pacman nebula, γιατὶ μοιάζει ἁδρὰ στὸ χαρακτῆρα τοῦ γνωστοῦ video παιχνιδιοῦ. Τὸ NGC 281 εἶναι περιοχὴ ὑδρογόνου (HII) στὴ σπεῖρα τοῦ Περσέα. Ἀνακαλύφτθηκε τὸ 1883 ἀπὸ τὸν E. E. Barnard, ὁ ὁποῖος τὸ περιέγραψε σὰν «μεγάλο ἀμυδρὸ νεφέλωμα, πολὺ διάχυτο». Περιέχει τὸ ἀνοικτὸ ἀστρικὸ σμῆνος IC 1590 μὲ τὸ πολλαπλὸ ἀστέρα HD 5005, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ βασικὴ πηγὴ ἰονίζουσας ἀκτινοβολίας τοῦ σμήνους  (ὁ πρωτογενὴς ἀστέρας εἶναι ὀγδόου μεγέθους μὲ τέσσερις συνοδοὺς σὲ φαινόμενες ἀποστάσεις 1,4 ἕως 15,7 δευτερολέπτων τοῦ τόξου, βρίσκεται στὸ κέντρο τοῦ νεφελώματος, ἀριστερὰ ἀπὸ τὸ μεγάλο κάθετο σκοτεινὸ νεφέλωμα –Dobashi 3745-), καθὼς καὶ ἀρκετὰ σφαιρίδια Bok (βλ. στὴ παρακάτω ἀναφορά). Γενικὰ ἀστέρια ὑψηλῆς μάζας (high mass stars) εἶναι βασικῆς σημασίας γιὰ τὴν ἄντληση ἐνέργειας στὸ σύμπαν. Εἶναι δύσκολο νὰ παρατηρηθοῦν, γιατὶ συνήθως εἶναι πολὺ μακριὰ ἀπὸ ἐμᾶς καὶ καλύπτονται ἀπὸ νέφη ἀερίων καὶ ἔτσι ἡ κατανόηση τῶν μηχανισμῶν ἀστρογέννεσης εἶναι δύσκολο νὰ μελετηθοῦν. Ὅμως τὸ νεφέλωμα NGC 281 καὶ τὸ ἀστρικὸ σμῆνος IC 1590  βρίσκονται μόλις 9.200 ἔτη φωτὸς ἀπὸ ἐμᾶς καὶ 1.000 ἔτη φωτὸς πὰνω ἀπὸ τὸ γαλαξιακὸ ἐπίπεδο, γεγονότα ποὺ καθιστοῦν ἐφικτὴ τὴν παρατήρηση του καὶ τὴ μελέτη τῶν φαινομένων ποὺ  συμβαίνουν μέσα σὲ αὐτό.

   

    Γύρω ἀπὸ τὸ σύστημα HD 5005, φαίνονται τὰ ὑπολείμματα τοῦ ἀρχικοῦ μοριακοῦ νέφους ἀπὸ τὸ ὁποῖο σχηματίστηκε τὸ πενταπλὸ αὐτὸ σύστημα ἀστέρων, σὰν δάχτυλα ποὺ ὑποδεικνύουν τὴ γενέθλια πηγὴ σχηματισμοῦ του (εἶναι πολὺ ἀχνὸ ὤστε νὰ φανεῖ σὲ αὐτὴ τὴ λήψη).

  

    Φωτιζόμενα ἀπὸ πίσω τους ἀπὸ τὴ λάμψη τοῦ ἰονισμένου ἀερίου τοῦ νεφελώματος, παρατηροῦνται τὰ σφαιρίδια Bok (γιὰ τὰ ὁποῖα γίνεται πιὸ κάτω ἀναφορά). Αὐτὰ περιέχουν πρωτοαστέρες ποὺ ἀρχίζουν νὰ φαίνονται, ὅταν ἡ ὕλη τῶν σφαιριδίων ἀρχίζει νὰ διασκορπίζεται.

  

     Ἀρχικὰ τὸ NGC 281, πρέπει νὰ ἦταν ἕνα τεράστιο σκοτεινὸ μοριακὸ νέφος. Τὰ ἀστέρια μεγάλης μάζας ποὺ σχηματίστηκαν ἀρχικὰ στὸ κέντρο του,  ἔδωσαν ἔναρξη σὲ πολλὰ γεγονότα στὸ γαλαξιακὸ περιβάλλον μέσω τῶν πολὺ δυνατῶν ἀνέμων ποὺ ξεκινοῦν ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια τους καὶ τῆς ἔντονης ἀκτινοβολίας ποὺ κατατρώγουν τὰ γύρω ὑπάρχοντα ἀέρια, ἐκτοπίζοντας τα στὸν διαστρικό χῶρο. Μὲ αὐτοὺς λοιπὸν τοὺς μηχανισμούς, τὰ ἀστέρια ποὺ σχηματίστηκαν στὸ κέντρο τοῦ NGC 281 ἀπὸ αὐτό, ἄρχιζαν προοδευτικά νὰ σχηματίζουν κοιλότητες. Τὰ ἀέρια μέσα καὶ γύρω ἀπὸ αὐτὴ τὴ περιοχὴ ἰονίστηκαν ἀπὸ τὴν ἄφθονη ὑπεριώδη ἀκτινοβολία τοῦ σχηματισμένου ἀστρικοῦ σμήνους IC 1590,  μὲ κύριο ὑπαίτιο τὸ πενταπλὸ σύστημα HD 5005. Ἔτσι τὰ ὑπάρχοντα νέφη ὑδρογόνου ἀφοῦ ἰονίστηκαν ἄρχισαν νὰ ἐκπέμπουν ἀκτινοβολία στὸ ὁρατὸ φάσμα, διαμορφώνοντας τὸ νεφέλωμα αὐτό.

 

Σφαιρίδια Bok (Bok globules). Παρατηρήθηκαν στὴ δεκαετία τοῦ 1940 ἀπὸ τὸν Bart J. Bok. Ἡ ἀρχικὴ ὑπόθεση ἦταν ὅτι πρόκειται περὶ σκοτεινῶν νεφῶν, στὰ ὁποῖα σχηματίζονται ἀστέρες λόγω βαρυτικῆς κατάρρευσης τῆς ἐκεῖ ὑπάρχουσας ὕλης.  Εἶναι σκοτεινὰ μοριακὰ νέφη, ἐξαιρετικὰ ψυχρά (3 Κ), σχετικὰ μικρὰ καὶ ὑψηλῆς πυκνότητας.  Οἱ διαστάσεις τους εἶναι τῆς τάξεως τοῦ ἑνὸς ἔτους φωτός. Ἡ μελέτη τους εἶναι δύσκολη γιατὶ σὰν σκοτεινὰ νέφη, ἀπορροφοῦν ὅλη τὴν ἀκτινοβολία ὁρατοῦ φάσματος τῶν γεγονότων ποὺ συμβαίνουν μέσα σὲ αὐτά.  Σήμερα θεωρεῖται ὅτι σὲ αὐτὰ λαμβάνει χώραν ἀστρογέννεση διπλῶν ἡ πολλαπλῶν συστημάτων ἀστέρων. Αὐτὰ τὰ σφαιρίδια βρίσκονται μέσα σὲ περιοχὲς μοριακοῦ ὑδρογόνου μὲ μάζες τῆς τάξεως 10 ἕως 50 ἡλιακῶν μαζῶν. Μεταγενέστερες παρατηρήσεις ἔχουν ἀποκαλύψει ὅτι κάποια ἀπὸ αὐτὰ ἐμπεριέχουν πηγὲς θερμότητας, ἄλλα περιέχουν ἀντικείμενα Herbig-Haro. Μελέτες φασματικῶν γραμμῶν ἐκπομπῆς παρέχουν ἐνδείξεις γιὰ τὴν πρόσπτωση ὕλης πάνω σὲ ἕνα κεντρικὸ πρωτοαστέρα.

 

Τεχνικά στοιχεῖα τῆςφωτογραφίας  :

Telescope  :  Takahashi FSQ 106 ED

Mount       :    AP Mach1 GTΟ

Camera     :    QSI 683
Guiding    :    Off axis, Zwo 120 mm, PHD

Ha-OIII-SII RGB
Ha 18x600s, OIII 18x600s, SII 8x600s
R 10x600s, G 9x600s, B 8x600s

Ἐπεξεργασία στὸ  PixinSight, Photoshop
Σκῦρος,  Αὔγουστος 2015